Goede kansen voor sorghum als extra gewas
Sorghum is een gewas dat kansen biedt om uit te groeien tot een interessant gewas. Sorghum blijft groen bij droogte, gebruikt weinig water, is rijk aan zetmeel en suikers, smakelijk voor de koe en bevat veel vezels. Maar het is ook een gewas met een gebruiksaanwijzing zo ontdekken de deelnemers van VKO en Waterwijs Boeren die deelnamen aan de demo. Begeleider Walter de Miliano: ‘Als je het goed aanpakt, dan is sorghum zonder chemie te telen’.
Vanuit VKO en Waterwijs Boeren deden 5 boeren en proefboerderij De Marke op 14 percelen (variërend in oppervlakte van 1 tot 10 ha) mee aan het demoproject in 2021 met sorghum. Sorghum is een gewas dat voor Nederland behoorlijk nieuw is. Wereldwijd is het echter het op vier na belangrijkste graangewas. Omdat het van oudsher een ‘kort dag’-gewas is en veel warmte nodig heeft, was het minder interessant voor landen als Nederland. Door veredeling begint daar verandering in te komen. ‘Wel hebben met veredeling nog een flinke weg te gaan. Waar we nu staan is vergelijkbaar met de introductie van maïs in Nederland 50 jaar geleden’, zegt Walter de Milliano. Hij is sorghum-specialist. Sinds 2005 is De Milliano ook actief met de veredeling van sorghum voor Nederlandse omstandigheden. In 2021 begeleidde De Miliano de demoprojecten van VKO en Waterwijs Boeren die vooral op zandgrond is uitgevoerd.
Een extra gewas komt van pas
Dat de telers in Oost-Nederland de mogelijkheden van sorghum als voedergewas wilden verkennen, kan De Milliano zich goed voorstellen. ‘Voor de vruchtwisseling is het gunstig om een extra gewas te telen. Sorghum heeft een aantal eigenschappen die goed passen in een circulaire economie. Denk onder meer aan goede gehalte aan suikers, zetmeel, vezels en fenolen. Ook staat sorghum bekend om een effectieve benutting van stikstofbemesting. Als je bijvoorbeeld sorghum met tarwe vergelijkt, dan kan het gewas meer opbrengst leveren met veel minder stikstof. Dat de initiatiefnemers van het demoproject ook wilden proberen om sorghum chemievrij te telen, daar had ik zware bedenkingen bij. Mij was dat nog nooit goed gelukt’, vertelt De Milliano.
Sorghum telen zonder chemie? Moeizaam maar het lukt
Op alle 9 proefpercelen in het demoproject lukte het desondanks om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, en voor de graanproductie ook de bemesting, achterwege te laten. ‘Maar vanzelf ging dat zeker niet. Zo wachtte proefboerderij De Marke met zaaien tot de bodemtemperatuur de 15 graden C had bereikt. Zorgen voor een hoog aantal, 330.000 per ha, planten en breedwerpig zaaien, bleken hierna tot succes te leiden.’
De Milliano concludeert dat boeren niet voor sorghum moeten kiezen omdat het een makkelijk gewas is: ‘Het is geen kwestie van zaaien in april en afwachten maar. Je moet behoorlijk wat deskundigheid in huis hebben om sorghum goed te telen.’
Melkveehouder Patrick Poelhuis in Eibergen is een van de Waterwijs Boeren-boeren die meededen aan het demoproject. Hij teelde sorghum in 2020 en 2021. Poelhuis oogstte zijn gewas als gps. In 2020 kwam er 19 ton droge stof per ha van het land. In 2021 was de oogst kleiner als gevolg van nattere omstandigheden tijdens de teelt. De sorghum-oogst op het bedrijf van Poelhuis gebeurde tegelijk met die van de snijmaïspercelen en beide gewassen kwamen bij elkaar in de kuil terecht. ‘De voederwaarde van de geoogste sorghum ken ik niet precies; ook al omdat je die nog niet goed met NIRS-techniek kunt bepalen. Want er zijn nog geen ijklijnen voor sorghum’, vertelt Poelhuis. Ondanks het gemengd inkuilen heeft de melkveehouder gemerkt dat de koeien sorghum silage graag vreten. ‘Het is mooi spul, en mijn indruk is dat sorghum het vetgehalte in de melk positief beïnvloedt, al kan ik dat niet met cijfers staven.’
Sorghum is het uitproberen waard
De telers in het demoproject oogstten sorghum deels als gehele plant silage (gps) en deels als graan. De silage-oogst liep uiteen tussen tot 14,5 en 24 ton/ha. De graanopbrengst was gemiddeld 4 – 5 ton/ha. Volgens De Milliano laat het demoproject zien dat sorghum goede kansen heeft om de komende jaren een interessant extra gewas te worden voor de veehouderij. ‘Dat hangt onder meer af van de vooruitgang die veredelaars boeken, het goed in de vingers krijgen van de teelt, en het verwerven van meer kennis van de mogelijkheden om sorghum deel uit te laten maken van het veevoerrantsoen.’ Naast een gewas dat goed veevoer levert, heeft sorghum ook potentie als energiegewas en als leverancier van bouwmaterialen.