Hoe breng je een watersysteem rond een perceel op orde?
10 december 2020 – In het natte seizoen bezig zijn met droogte? Voor Daniël Nieuwenhuis en Matheijs Pleijter momenteel dagelijkse kost. Veel agrarische ondernemers in grondwaterbeschermingsgebieden ’t Klooster, Dinxperlo, Haarlo en Olden Eibergen bereiden zich nu al voor op wederom een droog jaar. Via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer willen zij het watersysteem van hun agrarische percelen verbeteren. Het duo – Nieuwenhuis namens Waterschap Rijn en IJssel, Pleijter als expert vanuit Aequator Groen & Ruimte – denkt mee met agrariërs en analyseert het watersysteem. “Wat gebeurt er met de regen zodra het op de bodem valt?”
Het begon allemaal met de ‘opblaasbare ballon’, een duikerafsluiter die water in de sloot moet vasthouden. Veel agrariërs reageerden op deze actie van Waterschap Rijn en IJssel en belden met gebiedsmakelaar Daniel Nieuwenhuis om meer informatie. “Als gebiedsmakelaar ga ik in gesprek met agrarische ondernemers over hun verzoeken zoals een duikerafsluiter of boerenstuw. Ik regel de middelen en uitvoering, maar trek het ook breder. Wat is nodig om het watersysteem op en rond een perceel op orde te brengen?”
De kracht van deze aanpak ligt in de relatie tussen het watersysteem en de grond van de boer. Daardoor kan de agrariër zijn eigen ervaringen met het perceel en zijn beeld van wat er speelt, toetsen. Dat werkt heel goed. Deze aanpak is gestart in het project DAW Baakse Beek. Het is door de boeren in de omliggende gebieden opgepakt en nu is dit ook de aanpak in andere gebieden.
Inzicht in waterstromen
Matheijs Pleijter van Aequator werd betrokken om met zijn kennis waterstromen in een gebied te analyseren: “Ik merk dat ons advies heel welkom is. Boeren weten vaak wel waar het wringt op hun eigen perceel, maar missen kennis van hun omgeving en de waterstromen om de juiste maatregelen te kunnen nemen. Wat gebeurt er met regen zodra het op de bodem valt? Die vraag beantwoord ik.”
Door inzicht in het eigen watersysteem kunnen agrarische ondernemers de juiste maatregelen nemen om water vast te houden. Nieuwenhuis: “Soms is dat het plaatsen van een stuw, soms is meer nodig. Denk aan het verplaatsen van de sloot.”
Boeren denken momenteel ‘droog, droog, droog’ en vragen zich af welke maatregelen kunnen helpen. Pleijter: “Inzicht in de waterstromen is onmisbaar.” Mooi voorbeeld van gisteren, deelt Nieuwenhuis: “We hadden een gesprek gepland met 5 boeren, maar buurman 6 en 7 komen ook even langs uit nieuwsgierigheid naar de gebiedsanalyse. Dan komen ze tot de ontdekking dat een sloot onlogisch geplaatst is ten opzichte van de natuurlijke waterstromen. Dat weten is de eerste stap naar meer vocht in de bodem, elke druppel telt!”
Beter watersysteem draagt ook bij aan minder nitraatuitspoeling
Nieuwenhuis en Pleijter blijven verre van gewas-, bodem- of bemestingsadvies. Pleijter: “We geven inzicht in het watersysteem van het gebied en met welke maatregelen ze die kunnen optimaliseren. Die neutrale opstelling helpt ons vertrouwen te winnen van agrarische ondernemers.” Pleijter spreekt niet namens het waterwinbedrijf of overheid en de nadruk in de gesprekken ligt op waterkwantiteit en niet zozeer kwaliteit. “Maar natuurlijk is het optimaliseren van het watersysteem een win-win. Als de bodem vocht beter vasthoudt, neemt het gewas dat beter op en spoelen minder nutriënten met water uit. Dat draagt bij aan de doelstelling van het gebied om minder dan 50 mg nitraat per liter grondwater te hebben.”
Het advies van Nieuwenhuis en Pleijter is gratis. Ook maatregelen die genomen moeten worden, denk aan het plaatsen van de stuw of een sloot verontdiepen neemt het Waterschap voor haar rekening. Alleen kosten voor werkzaamheden op het eigen perceel zijn voor de boer. Nieuwenhuis: “Die kosten worden deels vergoed via een subsidieregeling van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer, de ZON-regeling (Zoetwater Oost-Nederland).”
Kijk voor meer informatie op www.agrarischwaterbeheer.nl/droogte of neem direct contact op met Daniël Nieuwenhuis via watervasthouden@wrij.nl.